« Anasayfa | Künye | Arşiv 14 Ekim 2024, Pazartesi
Gündem: Kültür-
Sanat
Gündem: Hayat
40i Gündem Nöbetçi Köşe
40PENCERE
İki Nokta Üst Üste
Esma Ürkmez
Matbaadan Tanıtıma Koş!

Yeşilde Durmak
Hale Sert
Kanaviçe

Olay Yeri İnceleme
Zehir Hafiye Battal Küttab
Tezekten Terazi ya da Çok "hit" Alan Hep "tıklanan" Yazı Budur!

[ Kitap -> Ekstra ]

Uykusuzluk

Mehmet Uğurlu

20.08.2009 - 05:54

Uykunun, bedensel ve zihinsel gereksinimlerimiz arasında hatırı sayılır bir yerinin olduğunu uyuyan da bilir, uyuyamayan da. Bir günün en temel örüntüsüdür, diyebiliriz, onun için. Bir sonraki gün, onca işin üstesinden gelebilmek, uykunun sağladığı dinginlik sayesinde mümkün olabilir ancak. Uyanıklığı duygusal, zihinsel ve ekonomik etkinliklerin yatağına dönüştürme becerisi, uykunun desteğine muhtaçtır, her zaman.

Uykusuzluk kaynaklı acılar tarafından dönem dönem taciz edilmiş biri olarak, İsteyip de uyuyamamanın yol açtığı sıkıntının, kemire kemire ruhumu, nasıl ilerlediğini içimde; ertesi günün ortasına bir kütük gibi devrilmişlik duygumu nasıl beslediğini çok iyi bilirim.

İnsana özgü bir hal olan uykusuzluk, bedenselliğinden ziyade, ruhsal ve zihinsel boyutuyla baskısı altına alır muhatabını. Yastığın belleğimizi yerinden etme amaçlı kışkırtıcılığı karşısındaki çaresizliğimizdir, o. "Kişinin özlem duyduğu unutuşun olmayışı"dır.

Uykusuzluk, İster gündelik hayat merkezli olsun, isterse daha karmaşık ruhsal ve zihinsel nedenlere dayansın; düşünebilirliğine ve iradesine karşın, insanın sınırlı yeterliliğinin en açık göstergesidir. Nasıl mı? Standartlara uygun her insanın uyanmak zorunda olduğu bir sabah var. Ve o sabahla başlayan bir meşguliyet süreci... Sürecin yoğunluğuna, bir de önceki gecenin uykusuzluğu dolayısıyla dinlendirilememiş bir bedenin eklendiğini düşünün. O beden, meşguliyetiyle ilgili işlevlerini yeterince yerine getirebilir mi? Tabi ki hayır. Öyleyse, ihtiyacı kadar uyumak zorundadır her insan; uyanabilmek için uyumak zorundadır yani. Peki, uyumak elimizde mi? işte, sınırlı yeterlilik dediğim şey, tam da burada görünürlük kazanır. Uykusuzlukla aynı yastığa baş koymuşken, uyu da göreyim!

Uykusuzluğu dayatan bir çağda yaşıyoruz. Rüküş bir ışıkla aydınlattığı kentleri, meskenlerimize kadar uzanan aydınlatma şebekeleri; kablolu, kablosuz iletişim araçları eliyle uyumamaya çağırıyor bizi, çağımız. 24 saat boyunca çalışmaya ayarlı ekonomik düzeniyle içsellerimize müdahale ederek, uykumuzu ayartıyor. Uykumuzu çaldığı yetmiyormuş gibi, müşfik ilaç endüstrisini devreye sokarak, çalınan uykumuzu tabletlere dönüştürüp, her gece yutturuyor bize.

Yakın bir zamana kadar, bir entelektüel huzursuzluğunun yansıması olarak değer verdiğim uykusuzluğun, toplumun önemli bir kesimine sirayet etmesi, bu konuyu önemsemeyi ve çözümü konusunda kafa yormayı gerekli kılıyor. Kuşkusuz, bunu en çok hekimler yapıyor, ama; tıp bilimi dışından kişilerin de, kendi alanlarını ilgilendiren yönüyle, konunun daha iyi anlaşılabilmesi için müdahil olduklarını görmek, sevindiriyor beni.

Eluned Summers-Bremner, onlardan biri. Yeni Zelanda'da, Auckland Üniversitesinde öğretim görevlisi olan Bremner, uykusuzluğun kültürel bir tarihini yazmış.*

Altı bölümden oluşan kitabının "Antik Dünyada Uykusuzluk" adlı ilk bölümünden itibaren Bremner, Babil destanı Atrahasis ve Yunan tragedyasından yola çıkarak, uykusuzluğun izini sürmüş. Modernlik öncesi dönemle sonrası arasındaki uyku ve uykusuzluğa ilişkin algı ve bakış farklılığını, her bir dönemin sözlü ve yazılı kültürüne ait yapıtlara baş vurarak, göstermeye çalışmış. Günümüzdeki egemen uygarlığın, anlayışı doğrultusunda ürettiği kentin; ulaşım ve iletişim ağları yardımıyla tüm dünyaya dayattığı küresel çalışma ve eğlence anlayışlarının, zaman algımızı nasıl belirlediğine dikkatimizi çekmiş.

Kitaptan yapacağım birkaç alıntı, kitapla ilgili bir fikir verir diye düşünüyorum.

"Biz modern insanlar, uykusuzluğun tarihini kavramaya başlamak için, savaşa gitmeyi ve bir yiyecek kaynağını bulmayı ya da ele geçirmeyi hangi çerçevede düşünüyorsak, uykuyu da benzeri bir çerçevede düşünmek zorundayız. Atalarımız için uyku, bu etkinlikler gibi, uğrunda çaba gösterilmesi gereken bir şeydi, ele geçirilmesi gereken bir huzur haliydi." (s.8)

"Uykunun ölümü andırışı, çağdaş tarihte uykuya dalmış durumda. Bir başka karanlık hükmünü icra ediyor burada: Insomnia (uykusuzluk)'nın ölümle ilgili çağrışımlarını yitirdiğimizi bilmeyişimizin yol açtığı karanlık." (s.21)

"Şehrin planlı aşırılığının ironisi, uykusuzluğun kısaltımlı temposuyla net olarak örtüşürken, uykusuzluk ile şehrin aynı derecede önemli bir başka ortak noktası vardır; zamansal olmaktan çok, uzamsal bir nokta: Kalabalıklar içindeki birey sorunsalı." (s.147)

"Ve bugün, her yerde eşit ilerlemeyen küreselleşme süreçleri içindeki bir dünyada, 'toplumsal yaşam'ın hemen her 'alan'ında denetimin önemi giderek daha çok vurgulanırken, 'tekil ve şaşırtıcı bir istisna' söz konusudur: Ekonomi. Batılı politikacılar, günümüzde birçok yorumcunun gerçek tehlikelerin sorumlusu olarak gördüğü ekonomik kuralsızlığı hemen hiç suçlamazlar; gene de, sayıları giderek artan uykusuzlar -sonuçta, sağlıkları her geçen gün kötüye giden ve risk almaya hazır insanlardır onlar- politikacıları bu bağlantıyı kurmaya zorlayabilirler." (s.169)

"Demek ki, yaşamın 'yalnızca pek çok şey yapma' anlamına geldiği, bizim de bir şeyi 'bitirip, bir başka şeye geçme' arzusu içinde olduğumuz bir dünyaya son derece anlaşılabilir bir tepkidir uykusuzluk." (s.182)

------------------------------------------------

*Uykusuzluk -kültürel bir tarih-, Yapı Kredi Yayınları

İnsana özgü bir hal olan uykusuzluk, bedenselliğinden ziyade, ruhsal ve zihinsel boyutuyla baskısı altına alır muhatabını.  
Âlemde Ne Var?Tümü »

» Müziğin Gücü / Çeviri: Hale Sert
» İstanbul'daki Muhalif İranlıların Kısa Tarihi - 2 / Cihan Aktaş
» Tahran Kitap Fuarı'nda İlginç Bir Panel - 1 / Cihan Aktaş
» Benazir Butto'nun Son Sözleri / Çeviri: Hale Sert
» Temizlik: Nereden Nereye... / Çeviri: Hale Sert
Dergi SergeniTümü »

» Dergi Yazarının Tadı Başka
» Anlayış Dergisi Artık Tüm İçeriğiyle İnternette
» Karagöz 7 Çıktı
» Dergâh Dergisi Yine Dopdolu
» Türk Edebiyatından "Kaşgarlı Mahmud" Özel Sayısı
EkstraTümü »

» Uykusuzluk / Mehmet Uğurlu
» Bir Yılda Kaç Kitap Okuyoruz?
» Doğu'nun Meyvelerini Batı'nın Tepsisinden Sunmak / Ali Ayten
» Kitapçı / Mehmet Ulusel
» "Aşk Istırapsız Olmaz" / Nuri Altun

Yorum yazabilmeniz için üye olmanız gerekiyor. Üye olmak için tıklayın.

(Üye iseniz sayfanın en üstünde sağ tarafta yer alan kısımdan giriş yapmalısınız.)


Henüz yorum yapılmamış.

Üye Girişi
Kullanıcı adı
Şifre
Beni hatırla
Şifremi unuttum!
Ücretsiz Üye Olun!
Son 10 Yorum
toplantı (10.12.2013 - 17:25)
tek söğüt (26.02.2013 - 01:08)
yok var, var var (26.02.2013 - 01:06)
Hoş bir yazı (17.08.2012 - 00:19)
beklerken (27.05.2012 - 21:07)
bir yorum (21.12.2011 - 20:20)
bir yorum (21.12.2011 - 20:13)
işte tam da böyle (18.11.2011 - 20:37)
Gitmek (18.11.2011 - 19:53)
ELİF LAM RA (28.10.2011 - 00:02)
Yorum için üye olun!