Bartleby ve Şürekâsı Enrique Vila-Matas Çeviri: Tülin Şenruh Doğan Kitap, Mart 2005 Roman, 159 sayfa
"Bazı gizemli kişiler vardır ki büyük olmaktan başka bir şey gelmez ellerinden. Niye böyledirler? Bunu kendileri de bilmez. Dipsiz uçurumların sularında neredeyse bilinçsizce ilerlerken, düşlerinden ve sezgilerinden ötürü sarhoş olurlar. İdeal olanın garip sınırının ötesine geçmişlerdir ve tüm bunlar sonsuza dek içlerine işlemiştir…" Victor Hugo'nun sözleri yazdıklarının yaşadıklarından daha önemsiz olduğuna kanaat getirmiş tüm yazarlara adanmış cümleler.
Kitaba adını veren kararkter Herman Melville'nin kahramanı katip Bartleby diğer katiplerden farklı. Gazete okumuyor, çay içmiyor ve dışarıyı seyrederken kendisine bir iş verildiğinde ya da kendisinden bahsetmesi istenildiğinde "yapmamayı tercih ederim" diye cevap veriyordu. Bartleby ve Şürekâsı için de ret yazarlarının bir antolojisi denilebilir. Tek bir kitabı çıkmış ve ünlü olmasına rağmen bir daha asla yazmamış yazarlar; yazar çevresinde olmalarına ve tüm yazar arkadaşlarının ilham kaynağı olmalarına ve ısrarlara rağmen bir türlü yazmamış olanlar; yazdıklarını tamamlamamışlar; yayıncı iken terk-i diyar edip şehirden uzak bir yaşam kuranlar ve daha niceleri… Yazarlık ve yazma niteliklerinin gün geçtikçe daha çok tartışıldığı bir dünyada yazanlar kadar yazmayan yeteneklerin yazmama sebeplerini, yazılan metinlerin ötesindeki hayatlarını pek çok ödül almış romanıyla Enrique Vila-Matas irdeliyor. Günlük tarzında yazılmış romanda biyografik bilgiler, pek çok okuma önerisi, yazıya yaklaşım biçimlerine dair nice bakış ve Marcel Bénabou'nun dediği gibi nice kitap gizli: "Siz sayın okur; sakın yazmamış olduğum kitapların bir hiç olduğunu sanmayın. Aksine onlar evrensel edebiyatın sularında yüzüp durmaktadır." Hiç yayınlanmamış ve hatta yazılmamış kitaplar bibliyografyası…
Kitaptan:
"Bakalım bunu yapabilecek yeteneğim var mı? Ancak Ret edebiyatının taranmasıyla, geleceğin edebiyatına açılan yollar ortaya çıkabilir. Bakalım bu konuda önerilerde bulunmayı becerebilecek miyim? Görünmez metinleri açıklayan dipnotlar yazacağım ama, bunlar görünmez oldukları için yok sayılamazlar. Çünkü, bu hayâlî metin, gelecek milenyumun edebiyatında yararlanılmak üzere bir kenarda bekleyebilir."
"Bazı gizemli kişiler vardır ki büyük olmaktan başka bir şey gelmez ellerinden. Niye böyledirler? Bunu kendileri de bilmez. Dipsiz uçurumların sularında neredeyse bilinçsizce ilerlerken, düşlerinden ve sezgilerinden ötürü sarhoş olurlar.
"Bazı gizemli kişiler vardır ki büyük olmaktan başka bir şey gelmez ellerinden. Niye böyledirler? Bunu kendileri de bilmez. Dipsiz uçurumların sularında neredeyse bilinçsizce ilerlerken, düşlerinden ve sezgilerinden ötürü sarhoş olurlar. 
