« Anasayfa | Künye | Arşiv 19 Mart 2024, Salı
Gündem: Kültür-
Sanat
Gündem: Hayat
40i Gündem Nöbetçi Köşe
40PENCERE
Edeb Yahu
Nedret Kudret
Erdem Bayazıt Ey!

Gölgelik
Köksal Alver
Tek Söğüt

Kelimeler ve Şeyler
Abdullah Harmancı
Seni Ne İhtiyarlattı?

Mızrak ve İlmihal
Ahmet Murat
İmamın Hatırlanışı

Saksağan
Osman Özbahçe
Dünya Aklıma Yatmıyor

Şiir Çıkmazı
Mehmet Solak
Kimi, Nereye Götürür Şiir?

Dil Ağacı

İbrahim Demirci

demirci00@hotmail.com

Kafı Yutanlar

03.04.2009 - 11:39

Çeşitli dillerde çeşitli nedenlerle çeşitli seslerin yutulduğunu biliriz. Genellikle yutulan sesler, vokal de denen ünlülerdir.

"Kahve altı"yı "kahvaltı" yaparken "e"yi yutup yok ederiz.

Bu yutma işinde daha da ileri gittiğimiz olur. "Pazar ertesi", "pazartesi" olurken iki ses, "e" ve "r" yutulmuş olur. "Eczahane"den çıkıp "eczane"ye giderken "ha"yı yolda bırakmış oluruz.

Bağrımızı yakan, beynimizi kurcalayan, gönlümüzü burkan, boynumuzu büken şeyler olurken, bağır'ın ı'sı, beyin'in i'si, gönül'ün ü'sü ve boyun'un u'su uçar gider. Bunu orta hece düşmesi adını verdiğimiz bir kurala bağlarız, esaslarını ortaya koyarız ama orada'n orda'ya, buradan burda'ya, şuradan şurda'ya giderken o kural ve o esaslar ya çiğnenmiş ya istisnaya maruz kalmıştır.

Hasan'ı "Asan" yapanlarımız veya "yılan"a "ilan" diyen rahmetli ninem, yazı dilini bilmeyen, ağız özelliklerini terk etmeyen kimseler sınıfından sayılır.

Buraya kadar verdiğimiz örneklerde yutulan seslerin ünlüler veya "h" ve "y" gibi ünlüye yakın sesler olduğunu görüyoruz. Oysa Halep'te -ve sanırım birçok Arap ülkesinde- kaf gibi kalın ve güçlü bir harfle gösterilen kalın ve kavî bir ses, bir ünsüz (konson) yutulabiliyor. Üstelik bu yutma işi hem kelime başında, hem kelime ortasında, hem kelime sonunda rahatlıkla yapılıyor. Böylece ortaya şöyle ifadeler çıkıyor:

- Ehve?

(Hizmetçi kadın, evin efendisine " 'Kahve' ister misiniz?" demek istiyor.)

"Hakıyka", "haiy'a"ya dönüşüyor; "müsâbaka" "müsâba'a" oluyor.

"Elbî elbî..." diye inleyen şarkıcılar "kalbî kalbî..." demek istiyorlar!

Bir yerin yakın olduğunu söyleyen kişi "karîb"diyeceğine "'arîb" veya "erîb" diyor.

Bir dükkânda çaydanlık'ın adını sordum "İbrîk" dedi, "ibrîku'ş-şây" da olabileceğini ekledi ve bana bir çaydanlık gösterdi. Büyük olduğu için almadım. Yakınındaki başka bir dükkâna girip "ibrîk" isterken hemen anlayacağını umuyordum, anlamadı. Neden sonra, muradımı anlatmayı başardım. Anlaşamayışımız canımı sıkmıştı. Tezgâhın üstüne koyduğu çaydanlığı gösterip "Bu ne? Bunun adı ne?" diye sordum. "İbrî! İbrî!" dedi, o da kafı yutanlardandı.

"Haî'aten a'lum aruşdu" diyeceğum, güleceesunuz, uşa'lar!

Çeşitli dillerde çeşitli nedenlerle çeşitli seslerin yutulduğunu biliriz. Genellikle yutulan sesler, vokal de denen ünlülerdir.  
KırkpâreTümü »

» Suç Bende / Deniz Işık
» Sesinden İçmek Senin / İnci Okumuş
» Gittin / Ramazan Özer
» Akasya Ağacı / Atilla Akın
» Son / Senem Gezeroğlu
Türk Şiir AnıtlarıTümü »
» Şeyh Galib
» Taşlıcalı Yahya
» Ahmet Haşim
» Namık Kemal
» Mehmet Akif Ersoy
Edebiyat MasasıTümü »
» Geçen Ay Edebiyat: Kasım-Aralık 2009 / Elif Hafsa Katırcı
» Geçen Ay Edebiyat: Mart-Nisan 2009 / Elif Hafsa Katırcı
» Geçen Ay Edebiyat: Ocak-Şubat 2009 / Elif Hafsa Katırcı
» Geçen Ay Edebiyat: Aralık 2008 / Elif Hafsa Katırcı
» Geçen Ay Edebiyat: Ekim-Kasım 2008 / Elif Hafsa Katırcı

Yorum yazabilmeniz için üye olmanız gerekiyor. Üye olmak için tıklayın.

(Üye iseniz sayfanın en üstünde sağ tarafta yer alan kısımdan giriş yapmalısınız.)


Toplam 2 yorum yapılmış. Yorumların tamamını görüntülüyorsunuz.

HARF YUTMAK MI DEDİN

Doğrusu Türkçede yutulmayan harf yok gibi bir durum var.
Millet beğenmediği harfi, heceyi yutuyor, yerine ağzına layık bir şeyler uyduruveriyor.
Kimi zaman yutmadan da uyduruveriyor...
Mesela, Memili'nin, Mehmet Ali olduğunu biliyor muydunuz?
İbrahim, İbiş'tir. İbrahim'in yutulmayan nesi kalmış?
Değil mi İbrahimciğim, selam...

ramazanyilmaz (10.02.2010 - 08:49)


YA HAPI YUTANLAR

Aman efendim
Varsın kafı yutsun insanlar
Hatta;
"e","r","i" ve bilcümle
Sesli ve sessizleri yutsunlar
Ama efendim
Hapı yutmasınlar
.
Her nekadar
Şifa içinse hapı yutmak
Genellikle ve
Umumiyetle
Derde dert
Eleme keder katıyor
Hapı yutmak
Tabii bence...
Arz ederim.

seyyah (03.05.2009 - 12:47)

Üye Girişi
Kullanıcı adı
Şifre
Beni hatırla
Şifremi unuttum!
Ücretsiz Üye Olun!
Son 10 Yorum
toplantı (10.12.2013 - 17:25)
tek söğüt (26.02.2013 - 01:08)
yok var, var var (26.02.2013 - 01:06)
Hoş bir yazı (17.08.2012 - 00:19)
beklerken (27.05.2012 - 21:07)
bir yorum (21.12.2011 - 20:20)
bir yorum (21.12.2011 - 20:13)
işte tam da böyle (18.11.2011 - 20:37)
Gitmek (18.11.2011 - 19:53)
ELİF LAM RA (28.10.2011 - 00:02)
Yorum için üye olun!