« Anasayfa | Künye | Arþiv 19 Mart 2024, Salý
Gündem: Kültür-
Sanat
Gündem: Hayat
40i Gündem Nöbetçi Köþe
40PENCERE
Meþkler
Fatih Özkafa
Hat Sanatýnýn Modern Yorumlara Ýhtiyacý

Siluet

M. Feyza Yarar

feyzayarar@gmail.com

Genetik Miras: Vandalizm

01.04.2008 - 02:34

"vandalism beautiful as a rock in a cop's face" [*]

Geçtiðimiz ay içinde haber bültenlerinde Amerikan askerlerinin Irak'taki minareleri bombalamasýný izledik. Yabancýsý olduðumuz bir þey deðildi. 2005 yýlýnda Malviyye Camii' nin Babil kulesine benzetilen kývrýmlý minaresinin yýkýlýþý ya da iþgal baþladýðýndan beri hedef alýnan diðer eserler bu görüntülerin habercisiydi. Ýstatistiklere kayýp/kazanç olarak giren bu veriler savaþýn politik veya stratejik niteliðinin dýþýnda da deðerlendirilmesi mecburiyetini doðuruyor. Zira bu görüntülerde de görüldüðü gibi savaþan taraflardan deðil yýkan/daðýtan/bozan taraftan söz edilebilir. Bu da ortada sebeplerin deðil daha çok yapýsal sorunlarýn varlýðýný gösterir.

Vandalizm sözlüklerde "bilerek ve isteyerek, kiþiye ya da kamuya ait bir mala, araca ya da ürüne zarar verme eylemi" olarak tariflendiriliyor. Psikolojinin antisosyal kiþilik bozukluðu olarak tanýmladýðý kýsmýndan ziyade bizi yýkýmýn "resmi" boyutu ilgilendiriyor. Resmi Vandalizm bu yýkým eylemlerinin erkin önderliðinde, hükmettiði tebaaya yayýlmýþ hali olarak da adlandýrýlabilir. Terim ilk olarak Fransýz Devrimi esnasýnda bir din adamý tarafýndan Cumhuriyet Ordusu'nu 455 yýlýnda Roma'yý yaðmalayan Cermenlerin Vandal boyuna benzetmesiyle ortaya çýkmýþtýr. Romalýlarda vuku bulan damnatio memoriae yani hatýralarýn lanetlenmesi geleneðince Neron'nun selefine ait bütün heykelleri yýktýrtmasý, Eski Mýsýr'da rahiplerin firavunlarýn mezarlarýný tahrip etmesi arkaik zamanlardaki Vandalizm örnekleri olarak gösterilir. Bu eylemlerin modern uyarlamalarý ise Almanlarýn 2.Dünya Savaþý'nda yerle bir ettiði Yahudi sembolleri hatta neredeyse tüm bir þehir olarak Varþova, Bosna Savaþý'nda yýkýlan Mostar Köpürüsü, Taliban'ýn yok ettiði Buda heykeli, yine o meþhur 11 Eylül World Trade Center saldýrýsý, ABD'nin Baðdat'taki Saddam Hüseyin heykelini yýkmasý olarak sýralanabilir. Bütün bu yýkýmlar üstlendikleri mimari ya da kentsel fonksiyondan daha çok bulunduklarý coðrafyaya ait etnik, dini, kültürel deðerleri bakýmýndan özellikli ve önemli yapýtlardýr. Örneklerden de anlaþýldýðý üzere Vandalizm çoðu zaman devlet politikasý halinde uygulama alaný buluyor. Özellikle savaþ / iþgal hakkýný kendinde bulan ya da oluþturan devletler savaþýn kan dökmek kýsmý kadar bu boyutuna da önem veriyor. Yapýtlar ait olduklarý ideolojik sistemin veya geçmiþten taþýdýklarý egemenlik izlerinin hatýrlanmamasý için özenle seçiliyor ve yok ediliyor. Eserler eðer dünyanýn dikkatini çekebilecek derecede estetik deðer taþýyorsa, cýlýz da olsa yýkýmlara karþý sesler çýkabiliyor. Ama eylemin hedefi nesneden ziyade temsil ettiði kültür olduðu için çýkan cýlýz sesler de bizzat yýkanlar tarafýndan yenilip yutuluyor.

20.yy baþlarýnda, çaðdaþ restorasyon kuramýnýn esaslarýný oluþturan Venedik Tüzüðü'nde "tarihi anýt" kavramý yeniden tanýmlanýr. Buna göre "yalnýz büyük sanat eserlerini deðil, zamanýn geçmesiyle kültürel anlam kazanmýþ daha basit eserler" de bu kavramýn içinde yer almaktadýr. Yani görüntülerini izlediðimiz bombalanan minareler savaþtan önce korunmaya deðer hiçbir mimari özellik göstermese de savaþta yýkýldýðý için, sembolü olan din, ait olduðu coðrafya, biçimlendiði kültür hedef alýndýðýndan korunmaya, hatta rekonstrüksiyon yoluyla yeniden canlandýrmaya layýk durumdadýr. Bir baþka deyiþle hatýrlanmak istenmeyen izlerin ya da yok edilmek istenen sembollerin gelecek kuþaklara taþýnmasý mimarlarýn, korumacýlarýn, insanlýðýn borcu haline gelmiþtir. Nitekim Varþova yýkýlan halinin aynýsýyla yeniden inþa edilmiþ ve hatta dünyanýn en önemli turizm merkezlerinden birisi haline gelerek kendisini ortadan kaldýrmak isteyen zihniyete hizmet eder hale gelmiþtir.

Tarihin tekerrür geleneðine yaslanan vandalizm bu boyutuyla yýkým mimarisinin doðmasýna vesile olmuþ, unutturmak istediklerini hafýzalara nakþetmiþ bir eylemler bütünü olarak batýnýn genetik mirasý olarak varolmaya -ne yazýk ki- devam edecek gibi görünüyor. Bu barbarlýða dur demek mümkün olmuyorsa da bu kör þiddetin, öncesinin ve sonrasýnýn tüm boyutlarýyla korunmasý elzemdir. Çünkü bugün görmezden gelinen bu sembollerin temsil ettiði deðerler tarih sahnesinde sandýðýmýzdan daha önemli bir rol oynar. Þümullu bir kültür, namus ve gelecek anlayýþý buna baðlýdýr.

______________________________

[*] "Vandalizm bir polisin suratýndaki kaya kadar güzel" (Kurt Cobain'in gitarýnýn üzerindeki cümle)

Geçtiðimiz ay içinde haber bültenlerinde Amerikan askerlerinin Irak'taki minareleri bombalamasýný izledik. Yabancýsý olduðumuz bir þey deðildi. 2005 yýlýnda Malviyye Camii' nin Babil kulesine benzetilen kývrýmlý minaresinin yýkýlýþý ya da iþgal baþladýðýndan beri hedef alýnan diðer eserler bu görüntülerin habercisiydi.  
Tasarým SohbetleriTümü »

» Hakan Gürsu ve IDA 2007 Ödüllü Projesi: Volitan
» Emre Arolat: "Mimarlýk benim için bir dünya görüþü üzerinden þekillenen ve o denli tutarlý olan bir iþ üretmektir."
» Turgut Cansever: "Kuleler, insanlýðýn içine düþtüðü gurur ve yanýlgýlarýn eseri"
» Rem Koolhas ile Mimarlýk, Kent ve Ýstanbul Üzerine
Tasarým KitaplýðýTümü »

» Þehrin Mimarisi / Aldo Rossi
» Osmanlý Mimarisi / Doðan Kuban
» Cumhuriyet Döneminde Resim-Edebiyat Ýliþkisi / Hatice Bilen Buðra
1 ÝmzaTümü »

» Philippe Starck
» Zaha Hadid
» Karim Rashid
» Faruk Akýn
» Emrah Yücel

Yorum yazabilmeniz için üye olmanýz gerekiyor. Üye olmak için týklayýn.

(Üye iseniz sayfanýn en üstünde sað tarafta yer alan kýsýmdan giriþ yapmalýsýnýz.)


Henüz yorum yapýlmamýþ.

Üye Giriþi
Kullanýcý adý
Þifre
Beni hatýrla
Þifremi unuttum!
Ücretsiz Üye Olun!
Son 10 Yorum
toplantý (10.12.2013 - 17:25)
tek söðüt (26.02.2013 - 01:08)
yok var, var var (26.02.2013 - 01:06)
Hoþ bir yazý (17.08.2012 - 00:19)
beklerken (27.05.2012 - 21:07)
bir yorum (21.12.2011 - 20:20)
bir yorum (21.12.2011 - 20:13)
iþte tam da böyle (18.11.2011 - 20:37)
Gitmek (18.11.2011 - 19:53)
ELÝF LAM RA (28.10.2011 - 00:02)
Yorum için üye olun!