Ülkemizde, modern Batılı felsefeyle yüzleşme aracılığıyla başlayan ve uzunca bir aktarma-öğrenme evresiyle güncel etkinliklere bağlanan yeni felsefî düşünce sürecinde, erken fark edilen, ciddi anlamda yerli temsilciler bulan çağdaş Batılı filozoflardan biri de, Henri Bergson'dur. Bu görece erken ilginin muhasebesini, doğal olarak Bergson metafiziğinin spekülatif karakterinin kendisinden çok, alımlamp içkinleştirildiği tarihsel ve kültürel bağlamda, kendisine yüklenen işlevden hareketle değerlendirmek gerekir. Bu yüzden, Bergson ilgisinin, Dergâh Mecmuası etrafında toplanan bir grup aydının gayretleriyle bir felsefî hareket haline geldiği 1921 yılının tarihsel ve kültürel atmosferine ve Meşrutiyet'ten devralınan felsefî mirasa göz atmak gerekir.
Böylesi bir açıdan bakıldığında, Bergson felsefesi, yıkılan imparatorluğun enkazı üzerinde, hayatı yeniden kurma ve örgütleme çabaları açısından, kurucu aktörlerin ihtiyaç duydukları manevi kudret ve ruh hamlesini, edebiyat ve felsefeyi birlikte besleyerek, teorik açıdan destekliyor görünür. Diğer yandan, kültürel çerçevede karşılaşılan geçmiş/şimdi, eski/yeni, gelenek/modernlik vb. sorunsal karakterli kutupluluklar bağlamında, özellikle Meşrutiyet sonrası dönemde kurulmaya çalışılan metafizik-karşıtı, pozitivist, entelektüalist, evrimci, materyalist Batılı felsefî meşruiyet aynasının ve bu aynaya yansımayan veya çarpık ya da eksik yansıyan yerli siluetin yeniden değerlendirilip yorumlanmasına imkân veriyor görünür. Böylelikle Bergsoncu hareket, Türk düşünce tarihinin yakın geçmişi içinde, üretilmeye çalışılan yeni yapı ve meşruiyet, aranılan yeni kimlik ve düzen bağlamında, kendisine başvurulan en önemli felsefî deneyimlerden biri olarak düşünülebilir.
Eser, Bergson felsefesinin ülkemizde tanıtılmasında önemli bir rol üstlenen Rıza Tevfik'in, bu çapraşık deneyime katkıda bulunan iki önemli metnini, 1921 tarihli Bergson Hakkında başlıklı Darülfünun ders notlarını ve buna ilaveten, 1914'de İçtihad'da yayımlanan "Henri Bergson ve Felsefesi" başlıklı hayli erken bir makalesini içermektedir.
Bergson Hakkında, Rıza Tevfik, Çizgi Kitabevi, 126 sayfa, Aralık 2005
Ülkemizde, modern Batılı felsefeyle yüzleşme aracılığıyla başlayan ve uzunca bir aktarma-öğrenme evresiyle güncel etkinliklere bağlanan yeni felsefî düşünce sürecinde, erken fark edilen, ciddi anlamda yerli temsilciler bulan çağdaş Batılı filozoflardan biri de, Henri Bergson'dur...