| |
1984
Geleceğe yönelik tahminde bulunmanın en tehlikeli yanı, sanıldığı gibi tahminin ortaya çıkmaması değil,
bu tahmini gerçekleştirmeye çalışan bir kuşağın yetişmesidir. Değişim, bizim düşündüğümüz gibi, yani bu düşünceye kadar birikmiş insanlık mirası göz önünde bulundurulsa bile tahmin etmesi güç bir karaktere sahiptir. Bu yöndeki tahminlerimiz çoğunlukla gerçekleşmemekte ve tasarımdan öteye gitmemektedir. Bunun nedeni ise zamanın, daha doğrusu şimdiki anın, geleceğin olduğu gibi geçmişin de değişmesini sağlayan bir karaktere sahip olmasıdır. Maamafih bizim için gerekli olan, zamanın tanımlarından ziyade, işlevini bilebilmektir. Çünkü tanım sürekli değişse de işlev değişmemektedir. Ve onun işlevi, kendi kendisinden olduğu kadar kullanmak isteyenin yöntemi tarafından da belirlenebilmektedir. Kısaca zaman, kendisini yaşama hakkına
sahip olan kişiye geçmişi ve geleceği tayin etmesini sağlar.
* * *
Orwell'ın 1984'ü her tersütopya gibi geleceğe ilişkin bir tahmin ve tasarım barındırır. Bu elbette diğerleriyle kıyaslanamayacak bir siyasi portre denemesidir. Dünyanın üç devlet arasında paylaşılması ve iktidar odaklarının güçlerini daha da arttırması şeklinde bir tahmindir bu. Orwell'ın bu tasarımı gerçekleştirirkenki verileri aslında siyasi tarih okuyan herkes tarafından kolaylıkla görülebilir. Nitekim Avrupa'nın üzerinde her zaman bir kartal gibi bekleyen Rusya, kitapta, kendi arzularını ve Avrupalıların korkularını gerçekleştirmiş, İngiltere'ye kadarki bütün toprakları işgal etmiştir. Çin
çevresindeki bütün devletleri işgal etmiş; Amerika da kuzey ve güneyindeki ülkelere doğru yayılmıştır. İktidar odakları gelişerek, vatandaşlarının üzerinde çok sıkı denetim mekanizmaları yaratarak, sanıldığı gibi gittikçe özgürleşen bir toplum yerine daha faşizan bir toplum oluşturmuşlardır. Bu politik portre elbette gerçekleşmesi zor bir tahmindir ama sınırlardan daha ziyade iktidar odaklarının gelişimi anlamında oldukça önemli bir çerçeve sunar. Batı demokrasilerinde, 90'larda iyice hızlanan, devletin küçülmesi projeleri, onun toplum üzerindeki denetimini ve etkinliğini arttırdığı artık bilinen bir liberal gerçektir.
* * *
1984 bugün belki Batılı demokrasiler için olmasa da üçüncü dünya ülkeleri için önemli bir tahmindir. Batının reel bir hegemonya oluşturması karşısında üçüncü dünya ülkelerindeki melez iktidarlar, bugün iktidarlarını pekiştirerek özgürlükleri kısıtlama yoluna gitmektedirler. Fakat kitabın asıl önemi Orwell'ın siyasi bir tersütopya yazma girişimi ve tıpkı Kapital karşısında sendikacılığın ilerlemesi gibi 1984 karşısında da Batılı demokrasilerin özgürlük tanımlarında yaptıkları iyileştirmelerdir. |
|
