|
|
| |
|
|
| |
KONFÜÇYÜS FELSEFESİNE AİT METİNLERDEN MÜZİK HAKKINDA
NOTLAR-II*
Müziğin en yüksek derecesinde keder görülür. Keder vermeyen bir müzik ve bir tarafa doğru sürüklemeyen merasimler bence yalnız mukaddes insanların işidir. Müzik ahenkle süslenir, iyi ruhları yönetir ve gök ile uygunluğu vardır. Fena ruhlarda yaşar ve toprakla ilgisi vardır. Büyük adamların müzikle ilgilenmesinin sebepleri bunlardır. Müziğin en yüksek derecesi gökten gelir ve toprağa nüfuz eder. Göğün ve yerin birbiriyle münasebetinde soğuk ve sıcak mevsiminde olmasaydı hastalık olurdu. Rüzgar ve yağmur olmasaydı açlık başlardı. Büyüklerin dersleri de halkın soğuk ve sıcağı gibidir. Eğer bu ders zamanında verilmezse cemiyet zarar görür. Krallar müziği yaparken gayeleri, halkı bununla yönetmekti. Eğer müzik iyiyse halk faziletli bir yolda hareket eder.
Müzik insanların kalplerini iyileştirir. Temiz, nazik, inançlı bir kalp kendiliğinden gelişir ve insanlardaki derin etkileri değiştirir. Keder, neşe, zevk, kızgınlık dış etkilerle harekete gelir. Neşe sükunet verir, bu da devamlılığı yaratır. Böylece içte bir hareket yaratan müziktir. Bu yüzden yöneticiler müziğin temelini insanların karakterine ve duygularına göre yaptılar. Ve onları ölçtüler. Yani onu hayat veren enerji ve ahenkleştirdiler. Sonra guruplar meydana getirip onu temsil tarzını zenginleştirdiler. En sonunda ise onun ayrıntılarını fazileti düzenlemek ve tonlarını zenginleştirmek için azalttılar ve müziği hayata yaydılar. Bundan dolayı, "müzikte onun derinliklerini görmeliyiz" denir.
Toprak bozulduğu zaman üzerinde otlar büyümez. Sular durgun olursa balıklar yaşamaz. Hava yok olduğu zaman canlılar ölür. Dünyada karışıklık olduğu zaman ise müzik bozulur. Böyle olunca, tonlar keder vericidir, fakat şiddetli değildir. Neşelidir, fakat sakin değildir. Sonra bu müzik çok fazla yapılırsa fenalıklar kendini gösterir. İyi notalar insanlara tesir eder ve iyi bir hava yaratır. Her şey kendi cinsine göre hareket eder.
Müzik demek neşe demektir. Büyük bir insan onun yolunu bulduğu zaman memnundur. Basit bir insan da kendi istediği yolu elde ettiği zaman memnun olur. İstekler doğruluk unutularak yapılırsa karışıklık çıkar, neşe olmaz. Fazilet insan yaratılışının bir temelidir. Müzik ise faziletin bir süsüdür. Duygular derinleştikçe kültür olgunlaşır. Yüksek bir insan müziğin temelini harekete geçirir, onun şekillerini müzik haline koyar, sonra ayrıntılarını düzenler ve aynı olan şeyleri bir araya getirir. Temeli aramak ve değişikliği bilmek bir müzik olayıdır.
Telli aletler, kederli ve ıstıraplı sesler verir. Bu keder saf duyguları doğurur. Saf duygular ise iradeyi yaratır. Çanlar madeni bir ses çıkarır ve akla savaş ortamını getirir. Bambu aletler geniş ve taşkın ses verir ve toplanma duygusunu meydana getirir. Davul ve tanburlar neşeli ses verir ve hareket uyandırır.
Böylece müzik, yerin ve göğün tabii bir vergisidir. İnsan tabiatını uygun bir hale getiren bir unsurdur. Şarkı söylemek, uzun kelimelerle konuşmaktır. Uzun kelimeler de yeterli olmadığı için, ah çekme ve hayret işareti ilave edilir. Bu da yeterli olmadığı için, farkına varılmadan eller hareket eder, ayaklar yere vurulur.
--------------------
* Bu yazı, Konfüçyüs felsefesine ait metinlerden, "Dünya Edebiyatından Seçmeler" başlığı altında, MEB tarafından 1998 yılında yayınlanmış, "Müzik Hakkında Notlar" adlı kitapçıktan derlenmiştir.
İlk bölümü okumak için tıklayın. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
