Öyle bir dönem canlandırın ki gözünüzde, gazetelerinde yazılanları günümüz Türkçe'sine çevirdiğinizde yazar çizer takımının birçoğu altına imzasını atmakta çekinmeyecek; yazılanlar hiç kimsenin garibine gitmeyecek kadar bugüne dair olacak... Yine yazılanları hiç kimse yadırgamayacak; olumsuz veyahut olumlu eleştiride bulunanların tepkileri de, bugün çıkan günlük gazetelerde yayımlananlara nispetle farklı bir tepki almayacak... Dönem "istibdat" dönemi, dönem "vatanperverlik" dönemi, dönem "Vatan yahut Silistre" dönemi... Elinize Şerif Mardin'in "Jön Türkler'in Siyasi Fikirleri" kitabını alın ve o dönem yazılan makaleleri bugünkü Türkçeyle yayımlayın... İnanın hiç kimse fark etmeyecek ve yadırgamayacaktır yazdıklarınızı... Vatan satılmaktadır, ihanet diz boyudur, herkes "ya benim dediğimi yapmalı veyahut susmalıdır"... İşte o dönemin ardından yaşananları bir vatanperver'den, bir subaydan, her şeyi bire bir kendisi yaşayan, sözüne güveneceğiniz tanığından gözlemleyebileceğiniz bir hatırat bahsedeceğim. Kitap, Hasan Amca'nın anılarından ve kitabın yazarı Müfid Ekdal Bey'in değerli notları ve açıklamalarından müteşekkil... Her İttihatçı gibi pişman, her İttihatçı gibi de gözüpek birinin hatıraları bunlar.
Tam bir tarihçi duyarlılığı ile kaleme alınmış ama yazarı tarihçi değil...(her zaman söylerim tarihçiden tarih okunmaz). Hasan Amca'nın "Doğmayan Hürriyet" adlı kitabında bahsetmediklerini bulabileceğiniz bir eser... Müfid Ekdal Bey'e hayır dualarında bulunuyorsunuz kitabı okuduğunuzda, bu bilgileri paylaşma ihtiyacı hissedip yazı ile ilim haline getirdiği için, bir o kadar da Kitabevi yayınlarına kızıyorsunuz, 50 sayfalık incecik kitapta kaç tane yazım hatası yapıp okuma hızınızı kırdıkları için...
Müfid Bey o kadar hassas çalışmış ki kitabı üzerinde, Hasan Amca'nın bahsettiği yerleri gezip notlar almayı bile ihmal etmemiş...(İşin acıklı yanı, bu enfes kitabı tez olarak yazıp verseniz akademinize, mülakattan çakarsınız)... Aslında kitap hakkında bahsettiklerimi okuyacağınıza gidip kitabı okuyun, ne yazsam az ve yetersiz diyeceğim... Osmanlının son dönemi hakkında yeterince malumatım var gerek yok diyorsanız, fazla kibrinizi bu kitapla törpüleyebilirsiniz...
Her defasında o döneme ait bir kitap okuduğumda aklım beni şu sonuca götürmüştür; İttihatçıların dinamizmi ile Abdülhamid Han'ın aklı bir potada eritilebilseydi... Koca bir devleti yıkan ne İttihatçı zihniyetidir ne de istibdattır çünkü. Kibirdir... Her İttihatçı'yı pişman eden de budur; ben bilirim ve en iyisini ben yaparım zihniyeti... Tarih metodolojisinde belirtilen ilk şeylerden biri, her devri kendi döneminin kültürü, aklı ve yaşam biçimi ile değerlendirmektir ve günümüzün değer yargıları ile yargılamaya kalkmamaktır... İşte o dönem de kibrin dönemiydi; idealizmlerin, ideolojilerin ve milletlerin kibri... Ne de olsa 'Aşırılıklar Çağı'nın gündoğumuydu...
Bir millet sürekli karşıt görüşü vatan hainliği ile suçluyorsa, kibri ile ideolojisini, fikrini öne sürüp illa ki benim ki hak'tır diyorsa (üstüne alınan alınsın), sonu hüsrandır (bakınız işte dipnot 1.a: 1.Meşrutiyet'ten Mondoros 'a). Elbette bu son paragraf bendenizin aciz fikirleridir ve hatta zannıdır, çünkü haklı çıkmaktır korkum.
Not: Kitabın sonuna kadar hatıratlarını okuduğum kişiden 'amca' diye bahsedilmesinin sebebini, yazarın bir yakınlık hitabı olarak kullandığını sanarak içten içe kızdım Müfid Bey'e, insan bir soy ismini belirtir diye... Anıları anlatılan şahs-ı muhteremin adı ve soyadı: Hasan Amca imiş... : )
Bir İhtilalciden Dinlediklerim, Müfid Ekdal, Kitabevi Yayınları, İstanbul 2003, 48 sayfa.
Her İttihatçı gibi pişman, her İttihatçı gibi de gözüpek birinin hatıraları bunlar.
Her İttihatçı gibi pişman, her İttihatçı gibi de gözüpek birinin hatıraları bunlar. 
